Als ik de kans krijg, schrijf of teken ik, soms afgewisseld met beeldhouwen. Vooral als ik op vakantie ben, is mijn A5 schetsboek onmisbaar. Ik kan uren aan een tafeltje zitten voor een kort gedicht of een zwart-witte pentekening. Echter, ik ben behoorlijk kieskeurig als het gaat om de keuze van dat tafeltje.
Wanneer ik langs het strand wandel, weet ik meteen in welk tentje ik wil zitten en aan welk specifiek tafeltje. Dit gevoel voor mijn omgeving heb ik niet alleen bij het schrijven of tekenen. Bij elke verhuizing van mijn onderneming kost het me minstens twee weken voordat mijn nieuwe kantoor als vertrouwd aanvoelt en ik weer volop aan de slag kan. De omgeving waarin ik mij bevind heeft onmiskenbaar invloed op mijn creativiteit en productiviteit.
Ik besef dat dit per persoon verschilt. Sommigen zijn gevoeliger voor omgevingsgeluiden, en anderen zeggen zelfs de energie van anderen te voelen, wat hun creativiteit en productiviteit kan beïnvloeden.
De invloed van je omgeving op creativiteit
Wanneer we creëren of ons intens concentreren, is het essentieel dat we ons niet laten afleiden door onbekende elementen. Onze volledige aandacht moet gericht zijn op waar we mee bezig zijn. Hierbij spelen vaste gewoontes en rituelen een grote rol.
Elk individu heeft een specifieke voorkeur als het gaat om hun werkomgeving. Voor sommigen is dat het luisteren naar bepaalde muziek, voor anderen is het noodzakelijk om alleen te zijn. Deze gewoontes, die meestal bijdragen aan creatieve inspiratie, zijn vaak diepgeworteld en zorgen voor een omgeving waarin iemand het minst afgeleid wordt. Sterker nog, sommige mensen hebben vaste rituelen die hen helpen in de juiste gemoedstoestand te komen. Hierbij kan de locatie een cruciale factor zijn.
Onze hersenen maken constant associaties tussen onze omgeving en onze activiteiten of gemoedstoestanden. Wanneer je gewend raakt aan een specifieke plek waar je vaak productief bent, kan je brein die locatie koppelen aan concentratie en productiviteit. Een plotselinge verandering kan die associatie verstoren, wat het lastig maakt om in die productieve flow te komen. Dit ervaar ik zelf bijvoorbeeld wanneer ik niet aan het ‘juiste’ tafeltje zit.
Dit heeft minder te maken met (over)gevoeligheid en meer met gewoonte. Echter, sommige mensen zijn inderdaad gevoeliger voor sensorische prikkels zoals licht, geluid, temperatuur of de indeling van een ruimte. Wanneer zo iemand in een nieuwe of andere omgeving terechtkomt die sterk afwijkt van wat ze gewend zijn, kan dit overweldigend zijn. Het is dus van essentieel belang om te begrijpen wat voor jou werkt en deze omstandigheden zo veel mogelijk na te streven voor optimale creativiteit.
De invloed van sensorische prikkels op creativiteit:
De menselijke zintuigen zijn bijzonder gevoelig en elk individu reageert op zijn eigen manier op verschillende prikkels uit de omgeving. Dit geldt zeker wanneer we het hebben over de creatieve proces. Licht, geluid, temparatuur, geur en textuur zijn allemaal sensorische factoren die creativiteit kunnen beïnvloeden.
Licht: Verlichting heeft een directe invloed op onze gemoedstoestand en kan als creativiteitsboost dienen. Natuurlijk licht wordt vaak geassocieerd met welzijn en verhoogde productiviteit. Sommige mensen geven de voorkeur aan helder, natuurlijk licht om te lezen of te schrijven, omdat het hun alertheid en helderheid van geest bevordert. Anderen vinden gedimd licht of zelfs kaarslicht inspirerend, omdat het een intieme, beschouwelijke sfeer creëert, ideaal voor reflectie en diep denken.
Geluid: De reacties op geluid variëren sterk per persoon. Terwijl sommigen zweren bij absolute stilte om zich te concentreren, vinden anderen inspiratie in het zachte geroezemoes van een café of het ritme van achtergrondmuziek. Er zijn ook mensen die naar ‘white noise’ of natuurgeluiden luisteren om afleidende geluiden te maskeren en een consistente auditieve achtergrond te creëren.
Temperatuur: De ideale temperatuur voor werk en creativiteit is subjectief, maar onderzoeken hebben aangetoond dat mensen over het algemeen beter presteren bij gematigde temperaturen. Te koude omgevingen kunnen leiden tot een verminderde motorische vaardigheid en concentratie, terwijl een te warme omgeving slaperigheid en een verminderde reactiesnelheid kan veroorzaken.
Geur: Hoewel dit minder vaak wordt besproken, kunnen geuren een krachtige invloed hebben op onze gemoedstoestand en creativiteit. Denk aan de geur van versgemalen koffie in een café, die kan stimuleren, of de rustgevende geur van lavendel die kan helpen ontspannen. Sommige mensen gebruiken bewust aromatherapie, met essentiële oliën, om hun werkruimte te verrijken en een sfeer van concentratie of creativiteit te creëren.
Textuur / tactiele sensaties: De fysieke sensaties van de ruimte waarin we werken – de zachtheid van een stoel, de textuur van een bureau of het gewicht van een pen – kunnen allemaal bijdragen aan ons comfort en onze bereidheid om te creëren. Een comfortabele werkomgeving, die aangepast is aan persoonlijke voorkeuren, kan afleiding minimaliseren en de focus bevorderen.
Creatieve Rituelen van Bekende Denkers:
Gelukkig ben ik – en misschien ook jij – niet alleen als het gaat om bepaalde rituelen om optimaal creatief te zijn. Verschillende bekende denkers hadden allemaal hun eigen manier om in flow te komen en bij hun creativiteit te kunnen.
Ludwig van Beethoven: Deze beroemde componist begon zijn dag met een ochtendwandeling, waarbij hij altijd een notitieboekje bij zich had om muzikale ideeën op te schrijven die bij hem opkwamen.
Albert Einstein: Naast zijn bekende middagdutjes, ging Einstein vaak zeilen als een manier om zijn geest te ontspannen en over problemen te mediteren.
Frida Kahlo: De schilderes stond bekend om haar unieke rituelen en routines, waaronder het gebruik van bepaalde kleurenpaletten en thema’s die haar hielpen haar emoties en pijn uit te drukken.
Thomas Edison: Hij geloofde in ‘powernaps’. Edison deed vaak korte dutjes gedurende de dag om zijn energie en creativiteit op te laden.
Maya Angelou: De schrijfster huurde vaak een hotelkamer om in alle rust te kunnen schrijven, weg van de afleidingen van thuis.
Steve Jobs: De mede-oprichter van Apple stond bekend om zijn ‘wandelingen voor brainstorming’. Hij geloofde dat lopen de creativiteit stimuleerde en had vaak zijn meest diepgaande gesprekken en ideeën tijdens wandelingen.
Pablo Picasso: De kunstenaar geloofde in de kracht van routines en gewoontes. Hij schilderde vaak op specifieke tijden van de dag en geloofde dat deze consistentie zijn creativiteit bevorderde.
Ernest Hemingway: De beroemde schrijver stond erom bekend dat hij elke ochtend vroeg opstond om te schrijven, vaak direct na zonsopgang. Hij geloofde dat het schrijven in de ochtend, wanneer de wereld nog stil is, het meest productief was.
Wolfgang Amadeus Mozart: De componist had een zeer gestructureerde dag. Hij componeerde ’s ochtends, gaf ’s middags les en speelde ’s avonds concerten. Ondanks deze strakke planning vond hij altijd tijd voor korte pauzes om te ontspannen en te reflecteren.
Agatha Christie: De misdaadschrijfster had niet echt een vast schrijfschema. Ze schreef wanneer ze daar zin in had, vaak badend in bad of terwijl ze at.
Charles Dickens: Dickens maakte elke middag een lange wandeling. Ongeacht het weer, zijn wandelingen duurden meestal enkele uren en hij geloofde dat ze essentieel waren voor zijn creatieve proces.
Leo Tolstoy: De Russische auteur van “Oorlog en Vrede” had de gewoonte om elke dag op te staan bij zonsopgang en te beginnen met schrijven. Hij schreef tot de middag en spendeerde de rest van de dag aan familie en lichamelijke activiteit.
Marie Curie: De tweevoudig Nobelprijswinnares had een onverzettelijke focus op haar onderzoek. Ze nam zelden pauzes, behalve om te reflecteren op haar bevindingen en ideeën te bespreken met haar echtgenoot, Pierre.
Mark Twain: De Amerikaanse schrijver schreef vaak liggend in bed. Hij legde papier om zich heen en dompelde zich onder in zijn schrijfwerk, vaak met een pijp of sigaar in de hand.
Een creatieve omgeving is maatwerk
Natuurlijk kan een onderneming niet met elke voorkeur van een medewerker rekening houden, maar bewustwording van het individu is al een eerste stap. Misschien kun jij zelf kleine aanpassingen doen aan je (werk)omgeving waardoor je nog creatiever wordt.
Soms is het zo simpel als het decoreren van je werkplek met kunstwerken, inspirerende citaten, planten of persoonlijke foto’s. Het gaat erom te weten wat voor jou werkt. Besteed wat tijd aan zelfreflectie en analyseer wanneer en waar je je het meest creatief voelt.
Voor mij is dat ene tafeltje op het strand op dat idyllisch vakantie eiland. Maar omdat ik daar niet 12 maanden per jaar kan en wil zijn, probeer ik dat gevoel zoveel mogelijk binnen mijn eigen kantoor te bereiken. Mijn schermafbeelding van de zee en mijn kleine palmboompje komen er niet bij in de buurt, maar geven wel net dat vertrouwde gevoel alsof ik daar weer zit.
